hastaliklar.jpg

BEL FITIĞI ( LOMBER DİSK HERNİSİ ) 

bel fitigi

 

BEL FITIĞI (LUMBAL HERNİ DİSKAL)
Bilindiği gibi omur gövdeleri arasında “Omurlar arası disk” ler bulunur. Bu diskler omurganın hareketlerine belli bir esneklik kazandırır. Disklerin bir başka yaran da, omurganın üstüne binen yüklere karşı belli bir yaylanmanın sağlamasıdır. Böylece yükle karşılaşan omurlar bu yükü belli bir yumuşaklıkla karşılayarak, darbe almaktan korunmuş olurlar. Diskin ortasında “Nukleus pulpozus” denilen jelatin gibi bir yapı bulunur. Nukleus pulpozusun çevresindeyse lifsel-kıkırdak yapıda bir halka bulunur. Bu halkaya “Anulus fibrozus” denir. Omurgaya bir yük bindiğinde nukleus pulpozus yassılaşıp yayılır ve etrafındaki anulus fibrozusu “Omurga kanalına” (kanaüs vertebralis) doğru iter. Bilindiği gibi omurga kanalının içinde omurilikbulunmaktadır. Omurga üzerindeki yük kalktığında, disk normal biçimini yeniden kazanır.İlerleyen yaşla birlikte diskte dejenerasyonlar gelişir. Bu gibi bir durumda omurgaya binen ağır bir yük, beklenmedik bir darbe ya da ani bir hareket, anulus fibrozun yırtılmasma ve nukleus pulpozus ile birlikte omurga kanalına ya da omurlar arası deliğin fıtıklaşmasına yol açar. Bu fıtıklaşmaya “Herni diskal” denir. Herni diskal bütün omurga boyunca herhangi bir bölgede ortaya çıkabilir. Örneğin boyunda olabileceği gibi, bel bölgesinde de olabilir. Herni diskal hangi bölgedeyse, o bölgenin adıyla anılır. Herni diskallerin yaklaşık % 9O’ı bel bölgesinde ortaya çıkar. Çünkü omurga en fazla bu bölgede ağır yük altındadır. Bu bölgede ortaya çıkan diskal hernilere “Bel fıtığı” (Lumbal herni diskal) denir. Boyun bölgesinde gelişen herni diskallere ise “Servikal herni diskal” denir.


BEL FITIĞI BELİRTİLERİ
Bel fıtığı genellikle 4. bel omuruyla 5. bel omuru arasındaki, 5. bel omuruyla 1. sakrum omuru arasındaki disklerde gelişir. Bel fıtığının ilk belirtisi bel ağrısıdır. Hasta ya ani bir hareket sonrasında ya da omurgaya binen ağır bir yük sonrasında bel ağrısından yakınmaya başlar. Fıtıklaşmış olan disk, o bölgedeki omurilik sinirlerine baskı yaptığında ağrı bacaklara doğru yayılır. Bel omurlarının 4., 5. ve 1. sakrum omuru hizasından kaynaklanan omurilik sinirleri, bu düzeylerde baskıya uğradıklarında, beldeki ağrı kalçaya ve uyluğun arka-dış bölgesine doğru yayılır. Bu yayılış siyatik sinirin yayılışına uyar., Bu nedenle bu ağrıya siyatik ağrısı da denir. 4. bel omurunun üstündeki bel omurları hizasında baskıya uğrayan omurilik sinirleri, bacağın ön yüzüne doğru yayılan bir ağrıya neden olurlar. Hasta ıkındığında, hapşırdığında ya da Öksürdüğünde belde bir ağrı ortaya çıkabilir. Hastanın belinde omurga sağa ya da sola doğru anormal bir kıvrım yapmış olabilir. Bu kıvrılmaya “Skolyoz” denir. Sırtüstü yatmakta olan bir hastanın bacağı yukarı kaldırıldığında hastada ağrı ortaya çıkar. Bu hastalarda bel ve bacaklarda duyu kusurları da gelişebilmektedir. Hastalığın teşhisinde, hastanın yakınmaları, klinik belirtileri ve röntgen incelemelerinden yararlanılır.


BEL FITIĞI TEDAVİSİ
Bu tür hastalıkların ortaya çıktığı dönemde hastanın en az iki hafta sert bir yatakta sırtüstü yatması gerekir. Bu sırada bacaklar dizden hafifçe kırılmalıdır. Hastanın kesinlikle yüzüstü yatmaması gerekir. Ağrı kesici kas gevşetici ve iltihabı giderici ilaçlar yararlı olur. Fıtıklaşmış diskin neden olduğu ağrılar kaybolduktan sonra, koruyucu önlemler alınmalıdır. Bunun için bel kaslarının kuvvetlendirilmesi, uzun süre oturmaktan kaçınılması gerekir. Koruyucu önlemlerle ilgili geniş bilgiyi sitemizin “İskelet sistemi” adlı bölümünün “Bel ağrıları” adlı başlığında bulabilirsiniz. Bel fıtığı vakalarının yaklaşık % 20’sine cerrahi tedavi uygulanması gerekmektedir. Cerrahi tedavi % 60 oranında tam düzelme sağlar. Cerrahi uygulama, fıtıklaşan disk Bölgesinde bel omurularının hareketini ortadan kaldırır. Son zamanlarda “Kimopapain” adlı bir madde fıtıklaşan disk içine zerkedilmekte ve o bölgede iki omur adeta birbirine yapışıp bölgesel bir hareketsizlik yaratılmaktadır. Bu tedaviye “Kemonükleoliz” denilmektedir.


BEL FITIĞI NEDENLERİ,
Bu yırtılma ağır kaldırma, travma , ters hareketler, aşırı kilo,genetik faktörlere bağlı olarak oluşabilir. Sigara kullanımı bel fıtığı oluşumunu kolaylaştırır çünkü kan damarları olmayan ve difüzyon ile beslenen diskin beslenmesinde probleme neden olacaktır.

BEL FITIĞI BELİRTİLERİ
Bel fıtığı olan hastalarda bel ağrısı, bacaklarda ağrı, uyuşma, güçsüzlük,his kaybı, kaslarda incelme gibi şikayetler görülebilir. Bu şikayetler uzun süre ayakta kalma, uzun yol yürüme, öksürme ve ıkınma gibi durumlarda artış gösterir. Cauda Equina sendromu denilen tabloda idrar ve gaita kaçırma oluşur ki acil ameliyat gerektirir.

BEL FITIĞI TANI
Fizik muayene ile sinir germe testi, kas gücü muayenesi, duyu muayenesi, reflekslerin muayenesi ile hastalık hakkında bilgi edinilir.Bel fıtığı tanısında MR görüntüleme yöntemi değerlidir. MR tetkiki ile fıtığın yeri, sinir kökü ve omurilik ile ilişkisini 3 boyutlu olarak değerlendirmek mümkündür. MR görüntüleme yöntemi ile ayırıcı tanıda göz önünde bulundurulması gereken diğer patolojilerin (omurilik tümörü, omurga tümörü, kemik yapıda oluşan iltihabi durumlar, sinir kökünden kaynağını almış tumoral yapılar vs) ekarte edilmesinde faydalı olur.Ancak bazı durumlarda MR ile kemik yapıyı değerlendirmemiz gereken durumlarda Tomografiden faydalanılır. 3D ya da axial (enine) sagittal (dikine) kesitlerle kemikte kırık ya da tumoral oluşumlar gibi patolojiler görüntülemek mümkündür. 2 yönlü olarak çekilen X-Ray grafilerde omurgada kayma olup olmadığı konusunda tanıya yardımcı tetkiklerdir. Diğer görüntüleme yöntemleri günümüzde önemini kaybetmiştir.

BEL FITIĞI TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Bel fıtığı tedavisinde hastaların %90-95’ı medikal tedavi ve fizik tedavi ile iyileşme süreci sağlanır. %5-10 hastada cerrahi müdahele gerektirir.
 
Ameliyat gerektiren durumlar

1-    Bacakta şiddetli ağrı
2-    Bacak ve/veya ayakta güç kaybı
3-    İdrar kaçırma (acil müdahele gerektirir)
4-    Kaslarda incelme (atrofi)

Cerrahi tedavi yöntemleri

1- Standart diskektomi
2- Mikrodiskektomi
3- Endoskopik diskektomi
4- Laser diskektomi
5- Nukleoplasti

Cerrahi yöntemlerin dışında fıtık omurilik ve sinir köküne ileri düzeyde bası yapmıyorsa epidural steroid enjeksiyonları geçici olarak ağrıların azaltılmasında başvurulan yöntemdir. 3-9 ay arasında mevcut tabloya göre iyilik hali sağlanabilir.

Mikrodiskektomi: Küçük bir kesi ile girilerek yapılan (yaklaşık 2 cm) çevre dokuya zarar vermeden mikroskop altında fıtığın güvenli bir şekilde çıkartılması ameliyatıdır. Küçük bir alanda çalışıldığı için hasta 12 saat içerisinde yürümesi mümkündür ve ameliyat sonrası minimal ağrıya neden olur. Başarı oranı , güvenliliği en yüksek bugün için dünyada en çok kabul görmüş ve tercih edilen yöntemdir.

Endoskopik Diskektomi: 1 cm lik bir kesi ile klavuz yardımıyla yapılan müdaheledir. Her bel fıtığı tedavisinde uygun değildir.

Laser Diskektomi: Fıtığa lokal anestezi altında ısı uygulanarak bir miktar küçülmesini sağlar. Başarı oranı düşüktür. İyi seçiliş ciddi omurilik ve sinir kökü basısı yapmayan fıtıklarda uygulanabilir.

Nukleoplasti: Laser diskektomiye benzer şekilde disk mesafesine girerek radyofrekans uygulanmasına dayanır. Basit fıtıklarda tercih edilebilir.

Laser diskektomi ve Nukleoplasti yöntemiyle  tedaviden fayda görebilecek hasta grubunun büyük kısmı medikal tedavi ve fizik tedavi ile büyük oranda rahatlatılabilecek hastalardır iyileşme sürecini hızlandırmak için bu yöntemlerde tercih edilebilir.